Mahşerin Dört Atlısı; eleştiri, savunuculuk, aşağılama, duvar örme

Mahşerin dört atlısı ile konumuz bu sefer din değil. Konumuz çiftler, boşanma, boşanma nedenleri ve ruh sağlığı alanında çok değerli bir yeri olan Gottman çift terapisi. 1983 yılında John Gottman ve Robert Levenson tarafından “Sevgi Laboratuvarları” kurulmuştur. Kapsamlı bir örneklem grubu ile boşanma nedenleri hakkında araştırmalar yürütülmüştür. Bu araştırmalar ile Gottman evlilikte önemli role sahip olan 3 faktör belirlemiştir. Bunlar ise arkadaşlık, çatışma yöntemi ve ortak bir anlam yaratmaktır.

Mahşerin dört atlısı bunun neresinde?

Öncelikle; mahşerin dört atlısı bu yazının tamamında değineceğim çatışma yöntemlerinin içinde. Gerek ailemizle ilişkilerimizde gerek arkadaşlarımızla ilişkilerimizde gerekse ikili ilişkilerimizde; her birimiz zaman zaman anlaşmazlıklar ve çatışmalar yaşayabiliyoruz. Bunun devamında ise karşımızdakini inciten sözler dile getiriyor ya da tavırlara bürünebiliyoruz. Peki çatışma şekillerini gruplandırmak istesek bunu nasıl yapardık?  Gottman çatışma yöntemlerini eleştiri, savunuculuk, aşağılama ve duvar örme olarak dörde ayırmıştır. Ve bunları mahşerin dört atlısı olarak nitelendirmiştir. Hepsini tek tek inceleyelim.

Eleştiri

Eleştirinin doğasında bir konuyu objektif bir şekilde doğru ve yanlışlarıyla değerlendirmek. Bunları göstermek için karşı tarafa aktarmak vardır. Fakat ilişkilerde çatışma zamanlarında yapılan eleştirilere bakıldığında; Gottman’ ın yürütmüş olduğu araştırmalarda eşlerin olaylara objektif olarak yaklaşmak ya da durumlar hakkında konuşmak yerine eşinin karakterine yönelik olumsuz duygu ve düşüncelerini dile getirdikleri gözlemlenmiştir.

Savunuculuk

Savunma eylemi bir bireyin kendisini, kişiliğini ve yaptığı eylemlere sahip çıkması açısından çoğu zaman olumlu bir eylem olarak algılanır. Ancak, Gottman’ ın araştırmasında çiftler arasında çatışma anlarında yaşanan savunuculuk eyleminde çiftlerin yaptığı davranışlar adına hiçbir sorumluluk almadıkları görülmüştür. Ayrıca çoğu zaman “ben masumum” ifadesini kullanmaya da meyilli olduklarını görülmüştür.

Aşağılama

Bir insan neden bir başkasını aşağılar? Bir kişinin kendisini karşısındaki kişiden daha üstün görmesi durumunda başvurulan bu eylemin, aşağılamaya maruz kalan kişilerde ne kadar büyük iç acıtıcı bir his oluşturacağını söyleyebiliriz. Gottman yapmış olduğu araştırmalarda aşağılama eyleminin boşanmanın en önemli nedeni olduğunu belirtmiş ve mutlu evliliklerde aşağılama gibi bir durumun söz konusu olmadığını açık bir şekilde gözlemlemiştir.

Duvar Örme

Çevremizle konuşurken, mutluluğumuzu, üzüntümüzü, heyecanımızı ya da öfkemizi aktarırken hangi aracı kullanıyoruz? Cevabı basit… İletişim. Hiç iletişimin olmadığı bir ortamda kaldığınız oldu mu? Kimsenin konuşmadığı, ya da sadece sizin konuştuğunuz; ve karşı tarafın tepkisiz kaldığı ya da karşı taraf sizinle konuşmaya çalışırken sizin tepkisiz kaldığınız zamanlardan bahsediyorum. Aslında bahsettiğim bu iletişimsizlik hangi ilişkide yaşanırsa yaşansın insan ilişkilerine ket vuran, duygu, düşünce ve davranışların anlaşılmasına engel olan en önemli noktalardan birisidir.

Bir çift seansında Gottman modeli

Tüm bunlara baktığımızda bir çift terapisti çift seanslarında bunları nasıl ele alıyor? Ayrıca, terapist çiftlerin problemlerini, duygu, düşünce ve tutumlarını her iki bireyin ağzından dinledikten sonra yaşanan bu olumsuz çatışma modellerini olumlu tutum ve davranışlarla değiştirmeyi amaçlamaktadır.

Yani çatışma yaşadıkları durumlarda eşlerden birbirlerinin kişiliklerine yönelik eleştiride bulunmaları yerine yaşanan olay hakkında konuşup kendi duygularını ben dili ile aktarmaları amaçlanmaktadır. Aynı zamanda her bireyin yaşanan olay sonrasında “ben masumum” demek yerine; kendi üstlerine düşen sorumlulukları üstlenmeleri. Aşağılayıcı bir dilden kaçınarak kendi duygu ve düşüncelerini ifade eden açık bir dil kullanmaları; ve daima iletişimde kalmaları için yol gösterilmektedir.

Kaynakça

Yöntem, M. K. ve İlhan, T. (2018). Boşanma göstergeleri ölçeğinin geliştirilmesi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 41.