Kadim Güzellik Anlayışı: DEQ

Güzellik insanlık var olduğundan beri gündemde olan bir kavramdır. Topluluklar arasında farklılık gösteren güzellik anlayışı, aynı toplumlarda da evrim geçirerek bugüne gelmiştir. Bu yazımda ise daha çok kültürel bir gelenek olan, Güneydoğu’daki adıyla ‘Deq’ ya da ‘Dak’ kavramı üzerinde duracağım. Bu, insanların vücutlarına uyguladıkları bir çeşit dövmedir. İşaret ve sembollerden oluşur. Bu kavram eski zamanlarda güzel görünmenin ötesinde bir inanç temeline dayanmaktaydı. Bireysel anlamlardan çok, toplumsal ve mistik anlamlar taşımaktadır. Değişen dünya şartlarında bu inançta azalma olsa bile yok olmuş değildir. Dünyanın birçok toplumunda ve farklı kabilelerde etki alanını halen sürdürmektedir.

DEQ Ne Anlama Geliyor?

Deq, kadim doğu kültüründe etnik bir kimlik anlamı taşımaktadır. Her şeklin kendi içinde toplumun inancına göre farklı bir anlamı bulunmaktadır. Örneğin güneş sembolü daha çok eski zamanlarda Gök Tanrı inancına dayanırdı ve bu şekilde resmedilirdi. Aynı zamanda figürün enerjisine, bereketine inanıldığı için de çizilirdi. Ya da göz motifi daha çok nazardan korunmak içindi. Bazı semboller ise kötülükten korunmak için kullanılırdı. Bu durumda vücuda bir nakış gibi işlenen figürlerin halk için tasviri, daha derin anlamlar taşımaktadır.

Bu dövmeler islam öncesinde ortaya çıkmışlardır. Fakat bugün halen daha çok kırsal kesimde varlıklarını sürdürmektedirler. Dünyanın bazı bölgelerinde bugün bile Şamanizm, Zerdüştlük gibi inançlara hizmet etmektedir. Erkekler ise güzellikten ziyade güç ve yiğitlik enerjisinden dolayı yaptırmaktadırlar. Yani Deq kullanan toplumlar onun şekline, mistik enerjisine inanarak onu içselleştirmektedirler. Deq onlar için bir yaşam biçimidir.

Bugün Güneydoğu’da Gök Tanrı inancı gibi inançlara nazaran Müslümanlık daha aktif olsa da, bu mistik figürlere olan bağlılık devam etmektedir. Bazı yerlerde zaman zaman dövmenin günah olduğu tartışması ve cehennem korkusu gündeme gelmektedir. Fakat çoğu toplum bunun islam inançlarını etkilemediğini ve ibadetlerinde bir engel teşkil etmediğini söylemişlerdir. Eğer inanç sisteminde kesin olarak bu görüşün tersi olsaydı bunu kullanmayacaklarını ifade etmişlerdir.

Nasıl Yapılıyor?

Etnik bir oluşum olan Deq aslında ne kadar basit görünse de çok acı veren bir süreç sonucunda ortaya çıkmaktadır. Yapımı bir ritüel şeklinde gerçekleşmektedir. Bugün daha çok dövme yaptırmak isteyenler bir dövmeciye giderek istedikleri şekli hemen seçip yapmaktadırlar. Ama Deq olarak yapılan figürler Güneydoğuda hala bir tören havasında yapılmaktadır. Daha çok yaşlılar tarafından yapılsa da, genç kızlar da öğrenmek için bu kadınlardan eğitim almaktadırlar.

Deq yaptırmak isteyen kişinin vücudunun istediği yerine, istediği şekil çizilerek süreç başlatılmaktadır. Daha sonra dövmeyi yapacak olan kişi idare lambası denilen ve genellikle tenekeden veya sacdan yapılan, içinde yağ bulunan bir aydınlatma aracından yararlanmaktadır. Duvara bulaşan isi kazıyarak, yeni doğum yapmış annenin sütüyle birlikte elde ettikleri karşım sonucunda dövme yapımına başlarlar. Daha sonra dövme yapan kişi bir iğne yardımıyla bu karışımdan alır. Önceden çizilen şeklin üzerine batırırır. Sonra bu karışımın deri altına işlenmesiyle dövme yapılmaktadır. Yalnız annenin kız çocuğu emzirmesi gerekmektedir. Bunun sebebi ise dövmenin kalıcılığını artıracağı düşünülmeleridir. Ayrıca yaşamı boyunca vücudunda kalması olarak da ifade edilmektedir. Bu süreç acılı ve ağrılı bir süreçtir. Dövme işlemi bittikten sonra yaralar bir ya da iki hafta içinde iyileşerek, dövme meydana çıkmaktadır.

Benzer içerikler için YouTube sayfamızı ziyaret edebilirsiniz.