Felsefe Ne İşe Yarar?

M.Ö VI. yy da Thales in arkhe ( ilk neden, ilke, madde ) nedir sorusu ile başlayan; 2500 yıllık bir disiplinin 21. yy da gerekli olup olmadığı tartışması hala hararetli bir durumdan ibarettir. Felsefe ne işe yarar ki? sorusundaki alaycılık belli bir konu hakkında kesin sonuç vermemesinden olsa gerek. Her çağın filozofunun sorunlar karşısında farklı sonuçlar ve birbirinin aksine farklı yanıtlar getirdiği felsefede kesinlik olmaması ne kadar gerekli olduğunu sorgulama ile birlikte; metodolojik olarak farklı bir yapı sergileyen bilimin kesinlik oluşturmasının! belli zümrelerce felsefenin işe yararlılığını göz ardı edilmesine sebebiyet vermiştir. felsefe ne işe yarar

Büyük Sorular

Ünlü fizikçi Stephen Hawking “Büyük Tasarım” adlı kitabında … Kendimizi, içinde bulduğumuz bu dünyayı nasıl anlayabiliriz? Evren nasıl devinir? Gerçeğin doğası nedir? Bütün bunlar nereden geldi? Evrenin bir yaratıcıya ihtiyacı var mı? gibi sorularla felsefe ve bilim açısından yaklaşımlarda bulunur. Ona göre felsefe, bilimdeki özellikle fizikteki çağdaş gelişmelere ayak uyduramamıştır. Hawking in bu iddiasından anlaşılacağı üzere felsefenin öldüğünü söyler. Bu açıklama filozof F. Nietzsche nin ünlü “Tanrı Öldü” deyişini akıllara getirir.

Ulus Baker in bir dersinde “ Bahçedeki yeşil domatesler neden kızarmıyor” sorusuna istinaden kızarmak istemediği için diyebilir miyiz? yani felsefe bağlamında… Her domates kırmızı olmak zorunda değildir. Kırmızı ve domates eşdeğer değildirler. Yeşil domateste olabilir. Bilim bunu metot farklılığı ile gölgede kaldığı ve fazla güneş almadığı şeklinde açıklayabilir.

Felsefe Ne İşe Yarar

Ama felsefede bu söylemle açıklama yapmıyoruz. Farklı bir pencere açıyoruz. Bu bakış açısı ve metot farklılığı felsefenin bilime karşı eksik olduğunu göstermez veyahut felsefenin işlerliğini göz ardı etmemizi düşündürmez.

Felsefe philosophia kelimesinden türemiş olup; bilgelik sevgisi, hakikat sevgisi, hakikat arayışı, bilginin peşinden gitmek anlamlarına gelir. Böyle bir düşünce sisteminin, eylemenin geçersiz kılınması ya da felsefe öldü iddiaalarına maruz kalması düşünce tarihine saldırıdan başka bir şey olamaz.

Felsefe zaten belli başlı düşünce eyleminin temelini oluşturur. Bu düşünce eylemini başlatmadan bahçedeki domatesler neden kırmızı değil sorusunu sormadan, bilimin verdiği deney-gözlem yanıtına ulaşmamız mümkün değildir.

Gerçekten de felsefe öldü mü? bilim varken felsefeye gerek duyar mıyız? yöntem farklılıkları bilim ve felsefe arasındaki genel kabul görüşlerini sonuca bağlar mı? gibi sorular aklımızı kurcalarken ilkçağ filozoflarından Sokrates in mottosu; kimseye bir şey öğretemem ama sadece düşünmelerini sağlayabilirim derken tam da felsefenin ne işe yaradığından bahsetmiştir.

Sorgulanmayan yaşam yaşamaya değmez…

Kaynakça:

HAWKİNG,S.; Büyük Tasarım, Doğan Kitap, Çev: Selma Öğünç, 2015.