HOMOFOBİ

Fobi kelimesini duyunca genelde aklımıza bir şeye yönelik korku hissi gelir. Örneğin; klostrofobi; asansör gibi kapalı ve kilitli bir alanda kalmaya yönelik korku ve kaygı hissetmesi durumudur. Homofobi söz konusu olduğunda ise “fobi” kelimesi tam olarak buradaki anlamını taşımamaktadır. Bu yazıda “Homofobi” tam olarak ne anlama gelmektedir bundan bahsedeceğiz.

Homofobi Nedir?

Kavramı ilk kullanan kişi olan Edward J. Kempf’e göre homofobi, eşcinsel paniği demektir. Literatürde ise genel olarak; eşcinsellik, transseksüellik ya da biseksüellik gibi cinsel yönelimleri olan insanlara yönelik duygu, tutum ve davranışlarda olumsuzluk olarak da tanımlanmaktadır. Bu kişiler, diğer cinsel yönelimleri olan insanlardan rahatsız olabilmekte ve bu kişilere yönelik acıma, küçümseme, aşağılama ya da nefret gibi duygular hissedebilmektedir. Kavramın içinde fobi kelimesi olmasına rağmen herhangi bir fobi tanı kategorisinde yer almadığını belirtmekte de fayda vardı. Kişinin eşcinselliğe karşı yaklaşımında anksiyete, obsesif kompulsif bozukluk gibi bir durum söz konusu ise bunlara bağlı olarak tanılama yapılmaktadır.

Homofobi Dereceleri

Kimi insanlar eşcinsel bireylere “Tüh”, “Allah yardım etsin” ya da “Tedavisi vardır elbet” gibi yorumlarda bulunmaktadır. Aslında bu kişiler en hafif düzeyiyle homofobiktir. Daha sonraki düzeylerde ise öncelikle eşcinsellikle bir sorunu olmadığını belirten fakat konu ile ilgili aşağılayıcı görüşlerini mizahın arkasına sığınarak ortaya çıkaran insanlar yer almaktadır. Kimi insanlar ise direkt olarak duygu ve düşüncelerini açık açık belirtmekten çekinmezler. Eşcinsellere güvenmediklerini belirten bu kişilerin pek çok yanlış inancı vardır; eşcinsellerin sevgiden anlamadıklarını, sürekli aldattıklarını düşünürler. Kısacası onlara göre eşcinseller kesinlikle güvenilmezdir. Bununla da kalmaz güvenilmez olarak görülen, sözünde durmayan kişilere “ibne” derler. Burada, Türkçede eşcinsel bireyleri nitelendiren sözcüklerin hakaret olarak kullanıldığı ve tanık olduğunuz en az bir konuşma aklınızda canlandı mı?

Şu ana kadar hafif ve orta düzey homofobi ile ilgilendik. Sırada dördüncü düzey yani eşcinsel paniği yaşayan bireyler var. Bu kişiler herhangi bir neden ile kendileri ve eşcinsel bireyler arasındaki özelliklerin benzeşmesi durumunda paniklemektedirler. Bazıları da panik yerine öfke ve nefret hissetmekte, bunu da davranışlarına yansıtmaktadır. İş yerlerinde mobbing uygulamakta, sosyal hayattan dışlamakta, tacizlerde ve yıldırma çabalarında bulunmaktadır. En şiddetli homofobi davranışı ise beslenen bütün bu olumsuz duyguların fiziksel saldırılara, yaralamalara ve cinayetlere dönüşmesidir. Maalesef bu durum da haberlerde karşılaştığımız görüntülerden biri değil mi?

Neden Bu Şekilde Tepki Veriyoruz?

Aslında genel olarak üç sebepten bahsedilebilir; din, kültür ve psikoloji. Dini sebeplerin en büyük sebebi birçok din tarafından eşcinselliğin doğaya aykırı ve yasak olarak tanımlanmasıdır. Kültürel nedenlerde ise genellikle ataerkil sistem yer almaktadır. Kadınsı tavırları olan kişiler aşağılanmalıdır. Çünkü erkeklerin yüceltilmesi gerekmektedir. Hatta bu sebeple kadın eşcinselliği daha az dikkat çekmektedir, erkek eşcinselliği erkekliği daha fazla tehdit etmektedir.

Bütün bunların yanında kültür ve din eşcinselliği kabul etmiyor diye düşünerek çocuklarımızı da bu şekilde büyütüyor ve nesilden nesile bu öfkeyi sürdürüyoruz maalesef. Aktarım da halkın kendi alaycı söylemleri ile başlıyor, gazeteler, televizyonlar ve internet aracılığı ile durdurulamaz şekilde gerçekleşiyor. Geçmişte birçok gazete “Travesti Kurbanı Bir Türk”, “Seri Cinayetleri Travestinin Dikkati Çözdü” gibi başlıklar atmış,  televizyonda birçok kişi bu konu ile ilgili söylemlerde bulunmuştur.

Psikolojik Sebepler

Psikolojik sebepler ise genel olarak reaksiyon formasyon ve projeksiyon kavramları ile açıklanabilir. Reaksiyon formasyon şu şekilde açıklanabilir; kendi cinsine karşı ilgi duyan fakat bunu bastırmaya çalışan birisi bastırmada başarılı olamazsa hoşnutsuzluk, tiksinti ve nefrete yol açabilir. Projeksiyon durumunda ise kişi kendi kötü özelliklerini başkasına yansıtması durumudur. Kendisinin hemcinsine ilgi duymadığına fakat o kişilerin kendisine ilgi duyduğuna inanırlar ve rahatsız olurlar.

Kısacası homofobi, klinik anlamda bir “fobi” olmamakla birlikte bazı vakalarda bu tür semptomlar da gözlenmektedir. Genel olarak ise eşcinsellere yönelik olumsuz duygu, düşünce ve davranışlar içermektedir. 2015 yılında Türkiye’de yapılan bir araştırmada “Eşcinsel komşu ister misiniz?” sorusuna %85 oranında “Hayır” cevabı verilmiş ve başka bir araştırmada ise “Eşcinsellik toplum tarafından kabul edilmesi gereken bir hayat biçimi midir?” sorusuna katılımcıların sadece %14’ü “Evet” demişlerdir. Bu veriler de gösteriyor ki homofobi kavramı ve eşcinsel karşıtlığı ülkemizde oldukça yaygındır. İnsanların eşcinsel bireylere verdiği tepkiler kültürel, psikolojik ve dini faktörlere dayalı olarak değişiklik göstermektedir.

Kimi homofobik bireyler esprileri ile alay etme yöntemini tercih ediyor, kimi eşcinselleri toplumdan uzaklaştırmaya çalışıyor ve maalesef kimi bireyler ise fiziksel şiddette bulunuyorlar. Bu konuda, ruh sağlığı çalışanları başta olmak üzere bütün insanlar olarak mücadele edebilir, ayrımcılıkları ve aşağılamaları engelleyecek çalışmalarda bulunabiliriz. Kendimizden başlayarak söylemlerimizi, davranışlarımızı ve mizah anlayışımı düzenleyerek, homofobik söylem ve tutumları gündeme getirerek bu konudaki haksızlıkları ve hasarları azaltmaya başlamak güzel bir adım olacaktır. Unutmayın ki, sevginin her türlüsü güzeldir ve hayatı güzelleştirir.

Kaynakça

https://www.cetad.org.tr/OnlineNewspaper.aspx?content=9

Şah, U. (2012). Eşcinselliğe, biseksüelliğe ve transseksüelliğe ilişkin tanımlamaların homofobi ve LGBT bireylerle tanışıklık düzeyi ile ilişkisi. Psikoloji Çalışmaları, 32(2), 23-48.

ORTA, İ. M., & CAMGÖZ, S. M. (2018). Türkiye’de yapılan homofobi çalışmalarına genel bir bakış. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 58(1), 409-439.

Diğer psikoloji yazılarımız; www.insancaakademi.com/category/psikoloji/

Benzer içerikler için İnstagram sayfamızı ziyaret etmeyi unutmayın!