VERGİ İSYANLARI

Vergi

Devletlerin varoluşundan bugüne kadar devam eden tarihsel süreçte ülkelerin devlet yapısı, yönetim şekli, iktisadi politikaları, devlet anlayışları sürekli olarak değişmiş ve zamana ayak uydurmaya çalışmıştır. Toplumun iktisadi, sosyal, siyasi ve hukuki alanlarda değişim ve gelişimleri, buna bağlı olarak da kamunun harcamalarının artış göstermesi ve yeni gelir arayışlarına yol açmıştır. Böylece vergi feodal devlette, krallıklarda, imparatorluklarda ve günümüzde dahi devletin en önemli finansman aracı olmuştur.

Değişen vergi anlayışıyla toplum, yönetenlerin kolektif harcamaları finanse etmekle kalmayıp, kişisel durumları için de keyfi vergilendirme yapmasıyla fakirleşmiştir. Vergilendirmeye karşı olmayan bireyin, otoritenin bu şekilde keyfi gelir toplaması halkın hareketlenmesine demokrasi mücadelelerinin başlamasına neden olmuştur.

Vergi İsyanları

Peki geçmişten günümüze dek uzanan bu aktif direnişlerin örnekleri ve sonuçlarını inceleyelim.

Tuz Yürüyüşü, 12 Mart 1930 Hindistan

Vergi direncinin baş kahramanı olan Mamatha Gandhi; Hint halkını siyaset, ekonomi, insan hakları, bağımsızlık konularında temsil etmiş ve desteklemiştir. Ülkesindeki yoksul çiftçi ve emekçileri baskıcı vergilendirme politikalarına karşı örgütlemeye çalışmıştır.

1930 yılında İngiltere hükümeti, kazançlı bir tekel oluşturmak amacıyla Hindistanlılara tuz çıkarımını yasaklamıştır. Dahası hükümet ‘Britanya Tuz Vergisi’ adı altında yeni bir vergi yasallaştırınca Gandhi, ‘tuz yürüyüşü’ ne başlar. Yaklaşık dört yüz kilometrelik mesafeyi çıplak ayakla yirmi dört günde yürür. Denize ulaştığında avucundaki bir parça tuzu denize döker ve direnişini tamamlar. Bunun üzerine binlerce köylü tuz çıkarmaya başlar. İngiltere hükümeti Gandhi ve onu destekleyen altmış bin kişiyi hapse atsa da bu Gandhi’nin direnişinin Hindistanlılar arasında hatta İngiltere’de yankı uyandırdığı gerçeğini değiştirmemiştir. Kısacası, Gandhi bu pasif direnişle birlikte ülkesinin bağımsızlık mücadelesini başlatmıştır.

Whatsapp Vergisi İsyanı, 2019 Lübnan

Lübnan, 2011’ de Suriye’deki savaşın başlamasıyla maruz kaldığı mülteci dalgaları ve yaşadığı ekonomik sıkıntılar nedeniyle ve hükümetin uyguladığı kemer sıkma politikası ile yıllardır kafalarını su üstünde tutmaya çalışmaktadır. Ancak, hükümetin kemer sıkma politikası halkın ve ekonominin yükünü hafifletmemiş ve bir denge sağlamamıştır. Aksine hükümet haberleşme araçları dahil birçok alanda yeni vergilere başvurmuştur.

17 Ekim 2019’da hükümetin, sosyal iletişim ağı olan Whatsapp uygulamasına da vergi getirileceğini açıklaması vatandaşları sokaklara çıkaran son hamle oldu. Çünkü Whatsapp tüm dünya da ücretsiz ve vergisiz kullanılan bir iletişim uygulamasıdır. Toplumun buna tepki göstermesi kaçınılmazdı.

Lübnan’ın başkenti Beyrut’ta sokaklara çıkan halk yeni vergileri protesto etti. Caddeler trafiğe kapandı ve hükümet aleyhine sloganlar atarak yöneticiler istifaya çağırıldı. İki kişinin yaşamını yitirmesiyle daha ciddi bir hal alan isyan iletişim bakanının whatsapp vergisini onaylamadıkları duyusuna rağmen ülkedeki hayatı durdurma noktasına getirdi. Ülke genelinde eğitim–öğretime bir süre ara verildi.

SONUÇ

Bu örneklerin bize gösterdiği yegâne husus haksız ve ağır vergilemenin halk için dayanılamaz düzeye geldiğinde vergi isyanlarının ortaya çıkmasıdır. Bir başka ifadeyle vergi isyanları, mali rejimlerin toplumun hareketlerine yön verebildiğinin muazzam bir göstergesidir. Bu nedenle devletler vergileme sistemlerini oluştururken içinde bulundukları toplumun sosyolojik ve psikolojik yönlerini iyi bilip ona göre değerlendirmeleri ve vergileme sistemini de topluma göre oluşturmaları gerekir. Çünkü her toplumun vergi zihniyeti farklıdır. Her toplumun mali durumlara cevap verme şekli farklıdır.

Kaynakça

Aktan Can Coşkun, Dileyici Dilek, Saraç Özgür, Vergi, Zulüm ve İsyan, Phoenix Yayınevi, Ankara, 2002

Geldi Mahmut, Lübnan’da Yaşananlar Tarihi Bir Halk Ayaklanmasıdır, Anadolu Ajansı, Ekim 2019

Diğer yazılarımız; www.insancaakademi.com/blog/

Benzer içerikler için İnstagram sayfamızı ziyaret etmeyi unutmayın!