ERVİNG GOFFMAN’IN DAMGA KURAMI

Goffman Kanada doğumlu bir sosyolog ve sosyal psikologdur. Sosyal etkileşim üzerine çalışmalar yapmış sembolik etkileşimcidir. Sosyologların damgayı nasıl anladığı ve bunu deneyimleyenlerin yaşamlarını nasıl etkilediğini işlemiştir. Damga nedir ve Erving Goffman damga kuramıyla bize ne anlatıyor, kısaca değinelim.

1.DAMGA NEDİR?

Geçmişten günümüze insanlar her alanda kategorize edilmiştir. Aslında bu kategorize bir nevi damgadır. Damga kuramının temelleri Antik Yunan’a dayanmaktadır. Kişinin ahlaki olarak sıra dışı olan şeyleri ifade etmek için bedensel farklılıklar üzerinden bu sözcüğü kullanmışlardır.

2. GOFFMAN’IN DAMGAYI TANIMLAMASI

Goffman’a göre damga bir ilişki çeşididir. Damgalamayı, toplumun normal bir üyesi olan kişinin normal olmayan özelliğinden dolayı yine aynı toplum tarafından itibarsızlaştırması olarak tanımlar. Bu bağlamda üç damga biçiminden bahseder :

Bedendeki korkunçluklar
İrade zayıflığı, yapay tutkular, sapkın davranışlar ve katı inançlar, ahlaksız olarak bireysel karakter bozuklukları
Irk, ulus ve din gibi etnolojik damgalar

Bu üç farklı durum bireylerin toplumsal kimliklerini oluşturmaktadır. Ona göre damganın olabilmesi için toplumda normal ve normal olmayan bireylerin olması gerekir. Damgalanan birey toplumda daha az istenen ve daha az değer verilen kişidir. Damgalanmaya örnek olarak azınlık grupları, çocuksuz evli çiftleri, köleleri örnek vermiştir.

Goffman’a göre bu insanlar gözden düşürülmüş ya da düşmesi olağan olan kişilerdir. Damgalanan birey toplum tarafından dışlandığı için kendini soyutlar, toplumla daha az iletişim kurar ya da tam tersi ses çıkarabilir, tepki verebilir. Belirli bir damgaya doğuştan sahip olanlar ile sonradan sahip olanlar arasında farklar vardır. Sonradan damgalananlar eski dostluklarını kaybedebilir, insanlarla ilişkileri değişebilir.

3. GÖRÜNEBİLİR VE GİZLENEBİLİR DAMGA

Damga sosyal, politik, ekonomik, statü ayrımcılığı biçimlerinde olabilir ama bunun yanında çok daha farklı boyutları da vardır. Örneğin; cinsiyete yönelik damga, bedensel rahatsızlıklar, ruhsal rahatsızlıklar. Goffman’ ın bahsettiği çeşidi ise şunlardır ;

Görünebilir damga: Bu damga çeşidinde kişiler dış görünüşte ( bedensel engelimiz, ten rengimiz, çok zayıf ya da kilolu olmamız ) olana yönelik yapılan etiketlemeden kaçamamaktadır.
Gizlenebilir damga: Gizlenebilir damgada ise insanlar toplumdan saklayabildikleri bazı özelliklere ( şizofren ile diğer ruhsal hastalıklar, zararlı madde kullanımı ) sahiptir.

Bu farklılıkları barındıran insanlar toplum tarafından etiketlenirler. Birey toplum tarafından normal kabul edilen özelliklere sahip olsa bile sonradan damgalı olabilir ya da damgalı olarak doğsa bile sonradan normal olarak kabul edilebilir. Örneğin görme engeli olan bir birey ameliyatla görebilme yetisine kavuşabilir. Başka bir örnek verecek olursak, Covid-19 salgınında virüslü olan bir kişi toplum tarafından damgalı olur ama iyileştikten sonra normal biri olarak kabul edilir. Madde bağımlısı kullanan birey de sonradan damgalı olur.

Diğer yazılarımız; www.insancaakademi.com/blog/

Benzer içerikler için İnstagram sayfamızı ziyaret etmeyi unutmayın!